Zastosowanie komórek macierzystych w leczeniu różnych chorób

CO WARTO WIEDZIEĆ PRZED PORODEM?

Czas ciąży jest dla Was okresem oczekiwania, przygotowywania, ale i zdobywania nowej wiedzy. Dowiadujecie się jak, jako przyszłe mamy, powinnyście dbać o siebie i swoje jeszcze nienarodzone dziecko. Ta edukacja dotyczy także przyszłych ojców. Dzięki niej możecie wspierać swoje partnerki. W okresie ciąży wiele uczycie się o łagodzeniu dolegliwości mogących spotkać przyszłe mamy, m.in. o tych związanych z bólami kręgosłupa. Zdobywacie wiedzę na temat tego, jak zajmować się niemowlęciem.

Decyzje do podjęcia w czasie ciąży

W czasie przygotowań do porodu, jako przyszli rodzice, musicie podjąć wiele ważnych decyzji. Poza wyborem na jaki rodzaj porodu się zdecydować, warto przemyśleć również kwestię potencjalnego bankowania krwi pępowinowej. Taka szansa zdarza się tylko jeden raz w życiu dziecka.

Czym jest bankowanie krwi pępowinowej?

Sam zabieg pozyskania krwi pępowinowej jest bardzo prosty. Po urodzeniu dziecka, personel pozyskuje krew do specjalnego worka. Cały proces trwa około 10 minut.[1] Co najważniejsze, to procedura nieinwazyjna. Nie stanowi zagrożenia dla matki i dziecka. Pobraną krew pępowinową transportuje się, a także przechowuje w odpowiednich warunkach.[2]

PO CO PRZECHOWUJE SIĘ KREW PĘPOWINOWĄ?

Każdy rodzic stara się wspomagać rozwój swojego dziecka, a w razie problemów zdrowotnych, szukać najlepszych rozwiązań w ich leczeniu. Właśnie dlatego bankuje się krew pępowinową. Jest ona  bogata w komórki macierzyste (komórki, które mają zdolność przekształcania się w inne, dojrzałe komórki), stanowiące nowoczesną metodę leczenia różnych chorób.[3]

W JAKICH CHOROBACH WYKORZYSTUJE SIĘ KOMÓRKI MACIERZYSTE?

Dzięki licznym badaniom w tym obszarze, naukowcy odkrywają możliwości wykorzystania komórek macierzystych w kolejnych chorobach. Aktualnie znamy ich zastosowanie w wielu obszarach. Wśród nich można wymienić:

* choroby nowotworowe,

* niewydolność szpiku kostnego (kiedy szpik kostny nie produkuje komórek, które powinien tworzyć u zdrowego człowieka),

* choroby krwi,

* choroby metaboliczne,

* niedobory odporności.

Mimo dużego potencjału komórek macierzystych należy pamiętać, że nie są one lekiem na każdą możliwą chorobę.[4]

Zastosowanie komórek macierzystych w leczeniu białaczek

Białaczka, będąca nowotworem krwi, jest przykładem choroby, w której wykorzystuje się terapię komórkami macierzystymi. Znamy kilka typów tego schorzenia i w wielu z nich można je wykorzystywać.[5] Warto jednak zaznaczyć, że przypadek każdego pacjenta rozpatruje się indywidualnie. Nie każdy może być poddany takiej procedurze. W czasie decyzji, bierze się pod uwagę m.in. stan pacjenta i jego choroby towarzyszące.[6]

Komórki macierzyste w neurologii

Terapie komórkami macierzystymi, są nowymi metodami leczenia. Z tego powodu ich zastosowanie w wielu chorobach, wciąż nie jest zatwierdzone, a jedynie testowane w badaniach klinicznych. To badania z udziałem ludzi, które mają na celu potwierdzenie skuteczność terapii. Przykładem może być sprawdzanie tej metody u pacjentów z  zaburzeniami ze spektrum autyzmu (u osób z tym zaburzeniem występują m.in. problemy z komunikacją oraz powtarzalne zachowania). Na ten moment, nie ma jasnych przesłanek na temat skuteczności i bezpieczeństwa takiej terapii, dlatego konieczne są dalsze badania w tym kierunku. Tylko jeśli te kryteria zostaną spełnione, ta terapia, w przyszłości może być dopuszczona do powszechnego stosowania.[7]

CZY KOMÓRKI MACIERZYSTE MOŻNA STOSOWAĆ TYLKO U OSOBY OD KTÓREJ BYŁY POZYSKANE?

Komórki macierzyste pozyskane od dziecka można zastosować nie tylko u niego. Są schorzenia, kiedy wręcz to przeciwwskazane. Przykładem może być terapia chorób genetycznych. W takiej sytuacji, komórki macierzyste też zawierają geny powodujące tę chorobę, dlatego nie można ich stosować w jej leczeniu.[1] Nie można ich także wykorzystać do leczenia białaczki u tego samego dziecka.[5]

Zastosowanie komórek macierzystych pochodzących od innej osoby

Przeszczep komórek macierzystych można wykonać od osoby, która jest spokrewniona lub niespokrewniona z pacjentem. Jednak najważniejsze w takiej sytuacji jest, aby komórki dawcy (osoby,  od której pobiera się komórki macierzyste)  i biorcy (osoby, której podaje się te komórki)  wykazywały zgodność.[1] W przypadku takich przeszczepów najistotniejsze, aby była zgodność HLA (tzw. antygenów leukocytów ludzkich). Jeśli tak nie będzie, ryzyko, że organizmu odrzuci przeszczep jest wysokie.[8]

WYKAZ ŹRÓDEŁ:

^[1]           The American College of Obstetricians and Gynecologists: Cord Blood Banking. 2022. [Dostęp: 15.10.22]

^[2]           Lachert E., Płodzich A. Bankowanie krwi pępowinowej w Europie i na świecie w świetle doniesień prezentowanych na 23. Zjeździe Międzynarodowego Towarzystwa Przetaczania Krwi w Amsterdamie. Journal of Transfusion Medicine. 2013. 6(3), 96-100.

^[3]           Winkler I. et al.: Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Ginekologia Polska. 2015. 8, 603-610.

^[4]           NHS Blood and Transplant: Cord Blood Bank. [Dostęp: 15.10.22]

^[5]           American Academy of Pediatrics: Cord Blood Banking for Potential Future Transplantation. 2017. [Dostęp: 15.10.22]

^[6]           Leukemia & Lymphoma Society: Stem Cell Transplantation. [Dostęp: 15.10.22]

^[7]           Paprocka J. et al.:  Stem Cell Therapies for Cerebral Palsy and Autism Spectrum Disorder-A Systematic Review. Brain Sci. 2021. 11(12):1606.

^[8]           Nowak J. Rola niezgodności HLA w transplantacjach komórek krwiotwórczych. Hematologia. 2010. 1(1), 49-58.