Planowanie ciąży – jak rozpoznać dni płodne?

Ile trwa cykl menstruacyjny?

Jego długość różni się wśród kobiet. Trwa on od 21 do 40 dni, średnio 28 dni. Pierwszy dzień cyklu przypada pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego, a jego zakończenie jest ostatnim dniem przed następną miesiączką.^[1]

Kiedy kobieta ma dni płodne?

Tak naprawdę, do zapłodnienia może dojść tylko w wąskim przedziale czasowym – w czasie owulacji. Występuje ona 10-16 dni przed kolejną miesiączką. Jest to czas kiedy jajnik uwalnia komórkę jajową. Komórka ta żyje przez 24 godziny. Żeby doszło do zapłodnienia, plemnik musi połączyć się z komórką jajową. Dlatego dzień owulacji oraz dzień po niej jest oczywistym czasem płodności. Powinnyście jednak mieć na uwadze, że plemniki mogą przeżyć w jajowodach nawet do 7 dni. Dlatego, jeśli w czasie poprzedzającym owulację dojdzie do stosunku bez zabezpieczenia, może dojść do zapłodnienia.

^[1]

Domowe metody na rozpoznanie owulacji

Dzięki nauce obserwacji swojego ciała, możecie pomóc sobie w rozpoznawaniu czasu owulacji.

Śluz w czasie owulacji

Pierwszą z metod jest obserwacja śluzu. W czasie cyklu menstruacyjnego zmienia się jego ilość, konsystencja oraz barwa. Śluz, występujący podczas owulacji, jest przejrzysty lub częściowo przejrzysty oraz ma bardziej śliską konsystencję.^[2]

Pomiar temperatury ciała

Etap cyklu menstruacyjnego wpływa również na temperaturę ciała. Na początku cyklu temperatura jest niższa. Często przed owulacją następuje obniżenie temperatury o około 0,1-0,2°C na jeden dzień. Po owulacji pojawia się niewielki wzrost ciepłoty ciała. Występowanie temperatury wyższej o 0,2-0,5°C, w czasie 3 kolejnych dni,  świadczy o tym, że doszło do owulacji. Istotne jest, aby temperaturę mierzyć codziennie z rana. Pomiary te nie są jednak zbyt dokładne, bo na temperaturę wpływa wiele różnych czynników, np.:

* choroba,

* zmiana termometru,

* zmiana godziny pomiaru,

* brak odpowiedniego wypoczynku.^[3]

Ból w czasie owulacji

Niektóre z Was  mogą odczuwać ból w czasie owulacji. Pojawia się on w podbrzuszu, po prawej lub lewej stronie. Może on trwać od kilku minut do nawet 2 dni.^[4]

Testy na owulację

W aptekach dostępne są różnego rodzaju testy mogące pomóc rozpoznać dni płodne. Możecie je kupić bez recepty. Sposób wykonania testu różni się w zależności od rodzaju i producenta. Dlatego przed jego zrobieniem powinnyście zapoznać się z instrukcją i postępować według niej.

Testy na owulację z moczu

Działają one na zasadzie pomiaru poziomu LH – hormonu luteinizującego. U kobiet odgrywa on ważną rolę m.in. w owulacji.^[5] Organizm stale wydziela jego niewielką ilość, ale 1-1,5 dnia przed owulacją następuje wzrost uwalniania tego hormonu.^[6] Pozytywny wynik testu wskazuje, że do owulacji dojdzie w ciągu kolejnych 48 godzin.^[7] Większość zestawów zawiera więcej niż jeden test. Umożliwia to wykonanie pomiarów w czasie kilku dni, a tym samym możecie dokładniej ustalić dni płodne.[6]

Testy na owulację ze śliny

W okolicach owulacji w Waszym organizmie wzrasta poziom estrogenu. W tym czasie wyschnięta ślina może przybierać formę „paprotek”. Właśnie ta właściwość śliny jest wykorzystywana w testach. Jego wykonanie jest proste:

1. Należy umieścić próbkę śliny na szkiełku i pozostawić ją do wyschnięcia.
2. Oglądać powstały wzór przez dołączony do zestawu mały mikroskop.

Wynik testu może być zakłócany przez wiele czynników:

* jedzenie,

* picie,

* palenie tytoniu,

* mycie zębów.

Jego wadą jest fakt, że nie u wszystkich kobiet powstaje ten wzór, a u niektórych z Was może on powstawać także w innym okresie niż dni płodne.^[8]

Czy mężczyźni mają dni płodne?

Chociaż u mężczyzn nie występuje pojęcie dni płodnych, a sperma jest na bieżąco produkowana i przechowywana w jądrach, to planowanie ciąży od strony partnera również jest istotne.^[9]

Jak świadomie zaplanować ciążę?

Żeby zwiększyć szanse zapłodnienia oraz prawidłowego przebiegu ciąży istotne jest zadbanie o kilka spraw przed rozpoczęciem starania się o potomstwo. Pierwszą z nich jest zaznajomienie się z tym, czym są dni płodne. Następnie powinnyście umówić się na wizytę u ginekologa. Lekarz zleci potrzebne badania oraz odpowiednią suplementację. Dla prawidłowego przebiegu ciąży oraz zdrowia przyszłego dziecka należy zrezygnować z:

* picia alkoholu,

* palenia tytoniu,

* przyjmowania narkotyków.^[10]

Planowanie ciąży po tabletkach antykoncepcyjnych

Planowaniem ciąży warto zająć się jeszcze przed odstawieniem tabletek antykoncepcyjnych. Najczęściej do 4 tygodni po zakończeniu brania pigułek powraca naturalna miesiączka. Cykl może być na początku nieregularny, jednak powinien się ustabilizować do 3 miesięcy. Mimo tego, w ciążę możecie zajść od razu po zaprzestaniu ich przyjmowania.^[11]

Planowanie ciąży po poronieniu

Miesiączka powraca po 4-8 tygodniach po poronieniu, a po kilku miesiącach dochodzi do regulacji cyklu. Starając się o dziecko, powinnyście brać pod uwagę zarówno swoje zdrowie fizyczne jak i psychiczne. Przede wszystkim trzeba skonsultować się z lekarzem, który oceni stan zdrowia. Warto pamiętać, że większość poronień jest jednorazowych. Możliwe jest po nich zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka.^[12]

Bezpieczny przebieg ciąży

Kiedy lekarz prowadzący potwierdzi ciążę, należy się stosować do jego zaleceń. W tym czasie będziecie miały kilkukrotnie wykonywane m.in. USG, badanie krwi i moczu. Zaleca się również zrobienie badań prenatalnych.^[13] Dzięki nim możliwa jest ocena ryzyka wystąpienia wad płodu, wczesna diagnostyka, a w razie ewentualnych schorzeń, także rozpoczęcie leczenia jeszcze przed porodem.^[14]

WYKAZ ŹRÓDEŁ:

^[1]           NHS: Periods and fertility in the menstrual cycle. 2019 [Dostęp: 23.08.22]

^[2]           Najmabadi S. et al.: Cervical mucus patterns and the fertile window in women without known subfertility: a pooled analysis of three cohorts. Hum Reprod. 202. 36(7),1784-1795.

^[3]           Dębski R. Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży. Część I: Płodność, antykoncepcja, naturalne metody regulacji płodności. Ginekol Pol. 2007. 78, 594-600.

^[4]           NHS: Ovulation pain. 2019. [Dostęp: 24.08.22]

^[5]           Angelopoulos N., Goula A., Tolis G. The role of luteinizing hormone activity in controlled ovarian stimulation. J Endocrinol Invest. 2005. 28(1), 79-88.

^[6]           FDA: Ovulation (Urine Test). 2018. [Dostęp: 24.08.22]

^[7]           Su H.W. et al.: Detection of ovulation, a review of currently available methods. Bioeng Transl Med. 2017. 2(3),238-246.

^[8]           FDA: Ovulation (Salvia Test). 2018. [Dostęp: 24.08.22]

^[9]           British Fertility Society: When are women & men most fertile? [Dostęp: 24.08.22]

^[10]         Centers for Disease Control and Prevention: Planning for Pregnancy. 2021 [Dostęp: 24.08.22]

^[11]         NHS: When will my periods come back after I stop taking the pill? 2022. [Dostęp: 24.08.22]

^[12]         NHS: Afterwards. Miscarriage. 2022. [Dostęp: 24.08.22]

^[13]         Drews K., et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 2013.

^[14]         pacjet.gov.pl: Program badań prenatalnych. 2019 [Dostęp: 24.08.22]