Planowanie ciąży - badania, suplementacja

PLANOWANIE CIĄŻY – DIETA

Zarówno przed ciążą, jak i w jej trakcie, ważna jest zbilansowana dieta, która zaspokaja zapotrzebowanie na witaminy i minerały. Ma ona wpływ m.in. na rozwój dziecka w łonie matki.

Staraj się zwiększyć spożywaną ilość owoców i warzyw. Unikaj produktów, które mogą mieć wysokie stężenie rtęci, takich jak tuńczyk (spożywaj je maksymalnie 2 razy w tygodniu).

Otyłość

Nadwaga (BMI powyżej 25) lub otyłość (BMI powyżej 30) zwiększają ryzyko niektórych problemów ciążowych, takich jak:

• nadciśnienie,
• zakrzepica żył głębokich,
• poronienie,
• cukrzyca ciążowa.

Dlatego jeżeli Twój wskaźnik BMI przekracza 25, postaraj zrzucić nadmiarowe kilogramy poprzez zrównoważoną dietę i ćwiczenia. Może pomóc Ci w tym dietetyk.^[1]

Czy można pić alkohol, planując ciążę?

Nie ma bezpiecznych dawek alkoholu, szczególnie dotyczy to kobiet w ciąży. Już na etapie planowania warto zrezygnować z napojów procentowych, ponieważ czasami nie jesteśmy w stanie uchwycić dokładnego momentu zajścia w ciążę.

Jeśli Ty lub Twój partner palicie papierosy, warto w okresie przygotowania do ciąży, rzucić ten nałóg. Zarówno palenie w ciąży, jak i po narodzinach dziecka, może mu zaszkodzić.^[1],^[2]

SUPLEMENTACJA

Jak już zostało wspomniane, w trakcie starań o dziecko ważna jest odpowiednia dieta. Jeżeli nie jesteśmy w stanie uzupełnić ewentualnych niedoborów odpowiednio zbilansowanymi posiłkami, na rynku dostępne są suplementy diety.

Kiedy zacząć brać kwas foliowy?

Wszystkie kobiety będące w wieku rozrodczym powinny przyjmować 400 mikrogramów kwasu foliowego dziennie.^[3]

Jakie witaminy suplementować?

Ponieważ 50-80% populacji cierpi na niedobory witaminy D, rozważ jej suplementowanie (szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, kiedy naturalna jej synteza jest ograniczona). Najoptymalniej jest dostosować dawkę do stężenia witaminy D w surowicy (konieczne oznaczenie). W przypadku braku oznaczenia zaleca się suplementację w dawce 800-2000 j.m. dziennie od października do marca lub przez cały rok.^[4]

Nie tylko witaminy są kluczowe dla zdrowia kobiet planujących i będących w ciąży. Istotnym składnikiem, wpływającym na prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka w łonie mamy jest kwas dokozaheksaenowy (DHA). Znajduje się on m.in. w rybach (szczególnie tych tłustych, np. makrelach, sardynkach). Kobiety planujące ciążę, a spożywające małe ilości ryb powinny wzbogacić swoją dietę w produkty bogate w DHA lub przyjmować suplementy diety. Zalecana dawka wynosi 200 mg kwasu DHA.^[3]

O ile kwas DHA jest bezpieczny, a ryzyko jego przedawkowania jest małe, inaczej sprawa ma się w przypadku jodu. Niektórym kobietom w okresie przedkoncepcyjnym oraz we wczesnej ciąży poleca się jego przyjmowanie w celu zminimalizowania ryzyka upośledzenia umysłowego przyszłego dziecka. Należy jednak pamiętać, że nadmiar jodu może prowadzić do zaburzeń funkcji tarczycy, dlatego najbezpieczniej byłoby wykonać, przed wdrożeniem suplementacji, badania hormonów tarczycy oraz przeciwciał przeciwtarczycowych oraz skonsultować wyniki z lekarzem.^[3]

Czy suplementować żelazo?

Nie ma konieczności suplementacji żelazem, jeżeli nie występuje jego niedobór. W trakcie starań o dziecko można oznaczyć jego poziom, ponieważ ok. 20-40% kobiet ciężarnych w wieku 15-49 lat ma niedobory tego pierwiastka.^[3]

PLANOWANIE CIĄŻY – OD CZEGO ZACZĄĆ?

Szczepienia przed ciążą

Ponieważ kobiety w ciąży nie mogą przyjmować części leków, a niektóre infekcje bywają groźne zarówno dla mamy, jak i dziecka w jej łonie, bardzo ważna jest prewencja chorób. Z tego powodu w okresie planowania ciąży warto sprawdzić, czy otrzymało się pełne szczepienia przeciw:

• odrze,
• śwince,
• różyczce,
• ospie wietrznej,
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B,
• krztuścowi (przypominająca dawka szczepionki typu dTap),
• ^[2],^[5]

Jeśli nie otrzymałaś którejś z tych szczepionek, poinformuj o tym swojego lekarza.

Badania

Jeżeli leczysz się na coś stale, upewnij się, że choroba jest pod kontrolą. Skontaktuj się także ze swoim lekarzem w celu rozmowy na temat zajścia w ciążę. Niektóre choroby wymagają modyfikacji leczenia, kiedy jest się w ciąży, dlatego warto o to zadbać wcześniej.^[6]

Podstawowym badaniem, kompleksowo oceniającym stan zdrowia jest morfologia krwi. Wybierając się na badanie, warto oznaczyć przy okazji grupę krwi (u obojga przyszłych rodziców), jeżeli wcześniej nie wiedzieliście, jaką macie. W przyszłości pozwoli to zapobiec konfliktowi serologicznemu. Do innych badań laboratoryjnych, które warto wykonać przed zajściem w ciążę zalicza się:

• Badanie moczu,
• Oznaczenie poziomu hormonów tarczycy,
• Testy na HIV oraz kiłę (nawet w przypadku, gdy ani Ty, ani partner nie podejmowaliście ryzykownych zachowań seksualnych – ma to na celu maksymalne zredukowanie ryzyka ewentualnego zakażenia dziecka),
• Test na obecność wirusa zapalenia wątroby typu B.[2,6]

Planując ciąże, udaj się do ginekologa. Zaleca się wykonanie USG narządów rodnych oraz cytologii.

Jeżeli w Twojej rodzinie lub partnera występują schorzenia uwarunkowane genetycznie lub staracie się o dziecko bezskutecznie od jakiegoś czasu, zapytaj swojego lekarza o możliwość skierowania na konsultację genetyczną.^[7]

PODSUMOWANIE

Pamiętaj, że w planowaniu ciąży udział obojga rodziców ma znaczenie. Chociaż powyższy tekst opisuje działania, które powinna podjąć przyszła mama, planowanie ciąży od strony mężczyzny jest równie ważne.

Jednym z etapów planowania ciąży powinna być także edukacja. Nauka o cyklu menstruacyjnym i rozpoznawaniu dni płodnych jest kluczowa.

WYKAZ ŹRÓDEŁ:

^[1]           NHS: Planning your pregnancy. 2020. [dostęp 12.09.2022]

^[2]           Sackey JA et al.: The preconception office visit. UpToDate. 2022. [dostęp 12.09.2022]

^[3]           Zimmer M et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2020. 5;4; 170-181

^[4]           Buczkowski K et al.: Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D. Forum Medycyny Rodzinnej. 2013, tom 7, nr 2, 55–58

^[5]           Główny Inspektorat Sanitarny: Szczepienia dla kobiet planujących ciążę, kobiet w ciąży i matek karmiących piersią [dostęp 28.08.2022]

^[6]           The American College of Obstetrician and Gynecologists: Good Health Before Pregnancy: Prepregnancy Care. 2020 [dostęp 12.09.2022]

^[7]           Centers for Disease Control and Prevenetion: Before Pregnancy – Women. 2020. [dostęp 12.09.2022]